Bossche Encyclopedie | Simson en de leeuw

afb. Onbekend

Simson en de leeuw, ca. 1500

materiaal: kalksteen
locatie: bouwloods
inventarisnummer: i-123

De luchtboogbeelden

Vier beeldhouwers

Er zijn grote verschillen op te merken in de dynamiek van de weergave van de figuren. Allereerst is er een groep, vooral dieren en monsters, die vrijwel symmetrisch en star op de dekrug zitten, wat wil zeggen dat ze er aan beide zijden van de luchtboog ongeveer hetzelfde uitzien. Dit in tegenstelling tot de figuren die duidelijk een zichtzijde hebben en een achterzijde. Deze groep, voornamelijk bestaande uit muzikanten, is zonder meer erg speels en dynamisch en met gedraaide torso’s gebeeldhouwd. De beelden zijn bovendien wat ranker dan die uit de derde en laatste categorie. Deze bestaat uit een aantal wat gedrongener en wat meer gestileerde figuren, waaronder de gebrekkige en mismaakte mannen. Voor zover dit zichtbaar is, lijkt deze laatste groep te zijn gemaakt door de beeldhouwer met merkteken ‘+’. Zijn merk komt ook voor op enkele dieren, maar enkel aan de noordzijde van het schip. Precies deze groep is ook heel herkenbaar door de afwijkende vorm van het voetstuk en een afwijkende, grovere afwerking van de natuursteen. Voor de speelse beelden is de beeldhouwer verantwoordelijk die het merkteken ‘x’ gebruikte. Zijn beelden komen zowel aan de noordzijde als aan de zuidzijde voor en zijn stijl is het meest herkenbaar. Hij maakte ook de pelikaan met jongen (N-II.2), Samson en de leeuw (N-IV.3), de adelaar met de inktpot (N-III.5) en de leeuw met banderol (Z-II.1). Deze beelden vallen op door de typische wijze waarop de veren en de manen van de beesten zijn weergegeven. Juist deze kenmerkende stijl van de gebeeldhouwde manen en veren brengt deze beeldhouwer in verband met beeldhouwwerk dat niet van de Sint-Jan afkomstig is.

362

Religieus

Een aantal individuele beelden heeft overduidelijk een religieus karakter. Ze refereren aan middeleeuwse christelijke symboliek of zijn rechtsreeks geënt op de bijbel. Zo is de wijze van uitbeelden, van het op de rug van een leeuw gezeten mannetje dat de kaken van het beest van elkaar trekt, zo typerend dat er weinig twijfel over kan zijn dat dit Simson (of Samson) is die zijn kracht wil bewijzen (N-IV.3).⁹¹ Het is de typisch middeleeuwse voorstelling van Simson en de leeuw. Het gevecht stond symbool voor de strijd van Christus tegen de duivel. Restauratie-architect Lambert Hezenmans omschreef het beeldje zelf als: “Samson den leeuw verscheurend”, en tekende in zijn schetsboek ook een leeuw. Het is daardoor niet te begrijpen dat hij bij zijn restauratie de leeuw in een soort zwijntje veranderde.

371

Noten
91.	N-IV.3, bouwloods i-123; BK-NM-1263, gipsmodel i-393. Koldeweij 1989, 64-65.

Ronald Glaudemans, De Sint-Jan te 's-Hertogenbosch : Bouwgeschiedenis en bouwsculptuur 1250-1550 (2017) 362, 371-372

1989

A.M. Koldeweij

De expositie in de Bouwloods, verantwoording en catalogus
De Bouwloods ('s-Hertogenbosch 1989) 64, 65

13 september 1974

Ronald Glaudemans, De Sint-Jan te 's-Hertogenbosch : Bouwgeschiedenis en bouwsculptuur 1250-1550 (2017) 362, 371-372

A.M. Koldeweij, 'De expositie in de Bouwloods, verantwoording en catalogus' in: De Bouwloods (1989) 64, 65

Jan Mosmans, De St Janskerk te 's-Hertogenbosch (1931) 307 (afb. 206 nr. XX)

C. Peeters, De Sint Janskathedraal te 's-Hertogenbosch (1985) 257 nr. N-IV-3; 285 afb. 261

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |